BEHEKST DOOR VERHALEN, DE REDDINGSREFLEX

De mens leeft dus als het ware in verhalen.
Persoonsgebonden verhalen, scholing, werk, status, relaties, woonsituatie en "openbare" verhalen.
Werk, woonsituatie, politieke keuzen etc. zijn onderling verbonden.
Vroeger werd je veel meer in een verhaal geboren, je was katholiek, protestant, stemde op een christelijke partij, kwam uit een liberaal nest etc.
Als katholiek was het niet makkelijk om bijvoorbeeld atheïst te worden, de meesten leefden en stierven binnen een ideeënwereld. Echtscheiding kwam weinig voor, beroepen gingen bijvoorbeeld binnen gilden over van vader op zoon, welstand dan wel armoede waren voor een groot deel erfelijk. Persoonlijk geloof ik niet dat de verzuiling ooit echt bestaan heeft, maar groepen en standen leefden toch meer langs elkaar heen in hun eigen waarheid, als de kasten in India.
Tot en met de 19e eeuw werd je als het ware in een bepaalde context, binnen bepaalde verhalen geboren. De persoonlijkheid werd ondergeschikt gemaakt aan het verhaal.

Indiase kasten

Vanaf het begin van de 20ste eeuw gaan de mensen hun persoonlijkheid steeds meer zelf bekleden met verhalen, De persoonlijkheid, het subject wordt als het ware niet langer geworpen in verhalen. Eerst stellen ze hun persoonlijkheid daarna gaan ze daar verhalen omheen bouwen. Net als de mens kleren aantrekt, trekt de persoonlijkheid verhalen aan. Sommige verhalen en kleding hebben overigens alles met elkaar te maken. Denk aan de spijkerbroek in de jaren '60, legeruniformen, rode hemden, bruine hemden, baretten etc.
Steeds meer kiest de mens zijn eigen verhalen, reclame verbind producten met ideeën, met mensentypen, op "spiritueel" vlak is er volop keuze, zwevende kiezers nemen in aantal toe, het aanbod van opleidingen neemt toe, mensen veranderen vaker van werk, verhuizen veel vaker etc.
Mensen worden steeds meer "mensentypen" met daarbij behorende ideeëncomplexen, woonsituatie, opleiding etc.. Dit alles is verweven met marketing, economie en politiek.
Men kiest steeds meer zijn godsdienst, politieke ideeën, opleiding, werk etc.

Monsa.nl

Men creëert als het ware zijn eigen persoonlijkheid, men kiest ervoor een bepaald menstype te worden, al op scholen begint dat, men kiest ervoor een bepaald menstype te zijn wat zich ook uit in het pesten van andere menstypen.
Een aanval op een verhaal wordt al snel gezien als een aanval op de daarmee beklede persoonlijkheid. De onderlinge tolerantie en acceptatie nemen af.

Als men wordt aangevallen dan wel teleurgesteld in verhalen, zeker als men op meerdere terreinen teleurgesteld wordt, bijvoorbeeld ook op het gebied van werk, reageren groepen door steeds extremer te worden, men zet de hakken in het zand, men vlucht en verstart als het ware in zijn verhaal, dat steeds extremer en gewelddadiger wordt, maar wel een zeker respect voor zijn aanhangers betoont. Fascisme, IS, extreem nationalisme zijn hier voorbeelden van. De extreme verhalen gaan zich centreren rond zondebokken, joden, ongelovigen, christenen, sjiieten, westerlingen. Het lijkt alsof ze terug willen naar de middeleeuwen, maar in feite zijn het verschijnselen van de moderne wereld.

Toch denken de mensen en dieren als het ware tot op een bepaalde hoogte in elkaars hoofd. Door middel van verhalen/taal denken de bewust in elkaars hoofd, maar ook door bijvoorbeeld spiegelneuronen op onbewust niveau.

Een spiegelneuron of spiegelcel is een neuron dat niet alleen vuurt als een dier een handeling uitvoert, maar ook als het dier een handeling ziet uitvoeren door een ander dier (vooral van dezelfde diersoort). Het neuron weerspiegelt dus als het ware het gedrag van een ander dier en is op dezelfde manier actief als wanneer het dier de handeling zelf uitvoert. Dergelijke neuronen zijn gevonden bij primaten, waaronder de mens, en bij sommige vogels. Bij mensen bevinden ze zich in de premotorische schors en in de pariëtale kwabben van de hersenen. Naar men aanneemt spelen ze een rol bij het interpreteren van handelingen van anderen en het aanleren van nieuwe vaardigheden. Er wordt ook gewezen op het mogelijk verband tussen spiegelneuronen, imitatie van intenties en geweld.
Aldus Wikipedia.

Wikipedia

Dus als ik bijvoorbeeld een tennisbal sla, breng ik niet alleen mijn neuronen in stelling, maar ook de neuronen van talloze kijkers (mits die van tennis houden).
Wat gebeurt hier? Neuronen in meerdere hoofden communiceren met elkaar door middel van licht (zien), als zaten ze in hetzelfde hoofd.
Mensen creëren structuren en stellen eisen, bijvoorbeeld ze creëren ingewikkelde stratenpatronen en eisen van taxichauffeurs dat ze hun weg daarin vinden. Aldus veranderen ze hersenstructuren (de hersenen van Londense taxichauffeurs veranderen zichtbaar door de eisen die eraan gesteld worden op gebied van ruimtelijke coördinatie). Structuren veranderen hersenen, veranderende hersenen creëren weer structuren, die op hun beurt etc.
Neuronen in verschillende mensen en dierenhoofden vormen gezamenlijk als het ware één organisme. Tot op zekere hoogte. De ander blijft uiteindelijk de ander, zoals we ook voor onszelf voor een deel de ander zijn.

Paolo Uccello, slag bij San Romano

 

Geweldpleging en vechten zijn pijnlijke activiteiten. Het doet zeer, men moet tegen zijn neuronen ingaan, van nature doet niemand het graag, zeker op lang termijn is een zielige en angstaanjagende activiteit. Ik heb het hier dus over echt geweld, geen strijd bij sportbeoefening. Dieren vechten onderling slechts tot op zekere hoogte voor directe tastbare belangen en kort (eten en seks).
Mensen vechten en mishandelen structureel en zeer langdurig vaak tot de dood erop volgt, oorlog is een doodzielig bedrijf.
Echter dat doen ze niet zomaar. Er zijn heel wat verhalen nodig om groepen mensen tot langdurige en structurele geweldpleging te doen overgaan.
Over vaderlanden, übermenschen, heldenverhalen, martelaren en beledigde profeten, Rambofilms, slechte jeugd, verongelijktheid, rijkdommen en status, de nodige drank en drugs. Men moet er door verhalen ertoe gebracht worden om tegen zijn angstige natuur in te gaan.

Otto Dix (Wikipedia)

Hulpverlening en goedheid vindt veel vaker in een reflex plaats, zelf als ook hiervoor de prijs hoog is. De meeste heldendaden in een oorlog worden gepleegd door soldaten die elkaar bijstaan dan wel pogen te redden. Als er dan al sprake van natuurlijke woede is, dan is dat geen politieke woede maar persoonlijk gericht, omdat zojuist een collega-soldaat door de vijand vermoord is.
Goedheid vindt vaak reflexmatig plaats. Mensen en dieren hebben een soort reddingsreflex. Als iemand bijvoorbeeld zijn hoofd dreigt te stoten is het een reflex om "kijk uit!" te roepen.

Te hard werken is, evenals geweldpleging, tegen de menselijke natuur. Om een mens een burn-out te bezorgen moet hij zich eerst vergiftigen met verhalen over status, superioriteit/inferioriteit, "plicht en verantwoordelijkheid", afhankelijkheid, perfectionisme en consumptie.
Ook depressies wortelen vaak in soortgelijke verhalen (misschien niet altijd).

Heksen en Macbeth

 

De termen worden niet meer gebruikt, maar in feite worden mensen door verhalen betoverd en behekst. Bij sommige sekten is dat overduidelijk, maar er zijn andere organisaties en bedrijven die in feite hetzelfde doen.
Uiteraard is het tegendeel ook mogelijk, er zijn ook verhalen die stimuleren, genezen en verzoenen.

Ieder afzonderlijk zijn de verhalen minder schadelijk, als samenhangend complex kunnen ze dodelijk zijn. Zeker omdat ze steeds meer de bouwstenen voor een groot (opgeblazen) ego zijn geworden.
Vaak hebben ze een dubbel karakter, in andere combinaties, andere omstandigheden en bij andere uitleg leiden ze tot vrede en genezing.
Neem de bijbel en de koran. Beide boeken zijn bron van gewelddaden en intellectuele stilstand, maar ook een bron van zorg voor de medemens, van inzicht en denken.
De mens is volgens mij in aanleg goed voor andere mensen en dieren, maar bekleedt zich met verhalen die hem slecht maken. Waarom?

VERHALEN EENHEID EN VERDEELDHEID

Tijd en ook ruimte zijn scheidende en ordende elementen.
Het klinkt wel erg simpel, maar omdat er tijd is gebeuren de dingen op volgorde en kun je niet tegelijk op twee plekken zijn. Toen er nog geen tijd (en ruimte) was, was alles één, op één plek, op één moment. Een singulariteit.

Tijd en ruimte verdelen, scheiden en drijven dingen uiteen.
Toch streven de tijd-belevende eenheden, hogere levensvormen ernaar om ruimte teniet te doen. Veel meer dan bijvoorbeeld planten. Ze hebben bijvoorbeeld geslachtelijke voortplanting om eigenschappen uit te wisselen, ze willen één zijn.
Door communicatie en voortbeweging, ze lopen, vliegen, fluiten, brullen, brommen, praten, twitteren, mailen etc.. Zelfs als ze een hekel aan elkaar hebben zoeken ze elkaar op om elkaar te bestrijden.

Ook taal doet ruimte teniet, geluiden dragen over afstand. Maar in tegenstelling tot simpelere communicatievormen doet het méér, taal tracht ook tijd teniet te doen.
Door geluiden tekens en beelden kan men iets wat geweest is of zal komen uitbeelden.
In taal heb je verleden tijd, tegenwoordige tijd, toekomende tijd, voltooid verleden tijd etc. Taal tracht de tijd en gebeurtenissen samen te vatten.

De entiteiten die in de tijd verschijnen noemen we gebeurtenissen, ook onze eigenschappen, daden, het verstrijken van de tijd zelf zijn gebeurtenissen.
Onze hersenen, de intelligentie die ons toevalt is een gebeurtenis. Waarnemen is een gebeurtenis.
Gebeurtenissen zonder méér hebben weinig zin, vergelijkbaar het met een saaie "en toen, en toen, en toen" opsomming.
Gebeurtenissen krijgen pas zin in verhalen, in samenhang.
Verhalen proberen onze voorouders met ons te verbinden, maar ook de natuurverschijnselen, het ontstaan van de wereld, ons toekomstig lot etc. De geest kan niet tegen scheiding, ze koppelt gebeurtenissen, wil eenheid.

Over de canon van de Nederlandse geschiedenis

 

Verhalen bestaan onafhankelijk van het individu.
Denken is een extern proces, verhalen vertel je niet alleen, ze zijn verbonden met anderen.
Misschien hebben dieren al de eerste ingebouwde aanzet tot verhalen, in beelden of misschien kennen honden bijvoorbeeld geurverhalen. Ze dromen. Sommige verhalen beginnen misschien wel ergens in de diepte van de evolutie en zijn in onze hersenen ingebouwd. Misschien angst voor slangen, onweer, blijdschap om de lente etc.

Een kerkzesoog

 

Gedurende een miljoen jaar met de ontwikkeling van hersenen ontwikkelden zich gecompliceerdere verhalen, die hun neerslag in taal kregen.
De verhalen waarvan sommige door hen opgeroepen emoties reeds onbewust in ons sluimeren, krijgen we toegediend tijdens de opvoeding. Als kind worden we bekleed met verhalen bijvoorbeeld sprookjes. Verhalen over goden, helden, schurken, ware liefde, status, rijkdom, plichten, vaderlanden, profeten, beloofde landen etc. etc.
Als volwassene leven we in de verhalen waarmee we als kind bekleed zijn. We zijn erdoor geprogrammeerd en geconditioneerd. We produceren niet alleen verhalen, we zijn er in ondergedompeld.

Sneeuwwitje door Anton Pieck

 

Nergens kun je een mens erger treffen dan in zijn verhalen.
Iemand die lang gewerkt heeft en zijn baan verliest of die merkt dat hij door zijn partner bedrogen is verliest niet in de eerste plaats zijn geld of partner maar vooral ook zijn verhaal over zekerheid, trouw en geborgenheid.
Hij wordt vooral in zijn verhaal aangetast.
Soldaten hebben verschrikkingen van oorlog en marteling verdragen, maar braken toen ze ontdekten dat het "vaderland" waarvoor ze streden hen in de steek liet, dat het verhaal van het vaderland waarvoor ze streden een leugen was.
Mensen worden in hun godsdienst aangevallen, vaak een verhaal dat uiteindelijk alles goed komt, verder worden ze aangevallen in hun werk, hun gemeenschappen etc.. Depressies komen meer dan ooit voor, als samenbindende verhalen verdwijnen neemt zinloosheid toe. Het leven wordt een zinloze "en toen, en toen, en toen" opsomming.

(112werkforum.nl)

Ik geloof dat dat helaas het kenmerk van deze tijd is.
Mensen worden meer dan ooit aangevallen in hun verhaal, overreageren en vallen  anderen in hun verhaal aan die ook weer overreageren.
Oekraïners, Russen, Nederlanders, Europeanen, Israeli's, Palestijnen, moslims, Koerden, Armeniërs, christenen, joden, atheïsten, humanisten, wetenschappers etc. bestaan helemaal niet. Deze termen slaan op mensen die een serie verhalen over macht, heldendom, vaderen des vaderlands, vaderlandse oorlogen, blanke toppen der duinen, beloofde landen, wonderen, rationaliteit etc. delen. Helaas zijn het ook verhalen over wederzijdse angst, verontwaardiging, woede, territoriumdrang, superioriteitsgevoel etc.

We zitten in een vicieuze cirkel van overreageren op elkaars verhalen met alle angstaanjagende consequenties. Kijk maar eens naar IS.

Syrië

 

Ieder verschanst zich in zijn eigen verhaal.
In wekelijkheid is elk verhaal als het ware een zienswijze op een niet direct waarneembare olifant. De olifant is de waarheid, zo deze al bestaat.

(practicalsanskrit.com)
 

Verhalen ontstonden om gebeurtenissen met elkaar te verbinden, om samenhang ondanks tijd en ruimte te scheppen, eenheid te herstellen.
Nu jagen verhalen de mensen uiteen en zetten ze tegen elkaar op.
We zouden we elkaars verhalen beter moeten onderzoeken, ze vooral niet meteen kapot maken en kijken waar er overeenkomsten zijn in plaats van verschillen en wat we ervan zouden kunnen leren.
Ze zouden ons kunnen leren op verschillende manieren tegen de wereld aan te kijken, weer hun verbindende en openbarende rol moeten krijgen.
Makkelijk gezegd.