OVER GROTTEKENINGEN EN MAGISCH DENKEN

Volgens de vorige blog kun je dus in grote lijnen twee stromingen in het denken onderscheiden.
-Het Platonisme en alles wat daar uit voorkomt, dat de wereld in ideeën en begrippen wil vangen enerzijds en
-het nihilisme en postmodernisme, verwant ook aan ideeën van Heraclitus en het Boeddhisme, die het relatieve van ideeën en begrippen en de essentieloosheid van de wereld benadrukken.

Zeehonden in de Cuevo de Nerja in Spanje

Gaan we 42.000 jaar terug, de eerste rotstekeningen ontstonden in de vorm van afbeeldingen van zeehonden zo blijkt uit recente dateringen in de Spaanse grot Cuevo de Nerja. Ze zijn waarschijnlijk gemaakt door Neanderthalers (hoewel er nog scepsis is over deze datering van februari dit jaar). Er zijn echter ook andere aanwijzingen dat Neanderthalers kunst hebben gekend. Waarschijnlijk dat er al veel oudere kunst was, in hout en andere vergankelijke materialen.
Het oudst bekende kunstvoorwerp is de Venus van Berhekat Ram, op de Golanhoogte gevonden. Dit beeldje is 230.000 jaar geleden door een homo-erectus, een voorloper van de moderne mens, gemaakt.

De venus van Behreket Ram

De grotschilderingen van Lascaux zijn tussen de 15.000 en 10.000 jaar geleden gemaakt.

Lascaux, de sixtijnse kapel van de prehistorie

Niemand weet waar deze schilderingen voor gediend hebben. Misschien dat ze een magische functie hadden. Als je een dier afbeeldt heb je er macht over. Je moet echter de eigenschappen van het dier kennen, dieren kunnen onderscheiden. Dieren kennen maakt jagen dan wel ontwijken makkelijker.

Mammoet

Volkeren die in het stenen tijdperk leven proberen door magisch denken hun omgeving te beheersen, het onderscheid tussen binnen en buitenwereld is bij hen minder "duidelijk"dan bij ons.

In feite zet dit magisch denken zich voort en leidt bij de Grieken tot toenemend rationeel denken.
Het onderscheid tussen magisch en rationeel denken is misschien wel minder dan men denkt. De ideeënwereld van Plato heeft magisch trekjes.
De Grieken hadden er behoefte aan de wereld in hokjes in te delen, te classificeren, ze gingen rationeel denken. Daartoe moet je de wereld stilzetten, een stevige basis geven. Iets dat voortdurend in beweging is, is minder makkelijk te bestuderen ergo te beheersen. Worden en beweging is moeilijk te bestuderen, je kunt er geen"vat"op krijgen.  Als je iets vat, dan wel (be)grijpt staat het stil.
Vandaar dat alles werd stilgezet in een statische ideeënwereld achter de voortdurend in beweging zijnde wereld die we waarnemen.
Dit heeft geholpen, door analyseren en classificeren nam de wetenschap een hoge vlucht. Met als resultaat echter dat er wel een duidelijke scheiding kwam tussen innerlijke wereld en buitenwereld kwam. Magisch denken werd wetenschappelijk denken met als doel "de buitenwereld"te beheersen.
Ook de menselijke psyche werd tot een te bestuderen "ding"in de buitenwereld. Makkelijk ook als je het kunt relateren aan een werkelijk tastbaar ding, de hersenen.

Vogels worden geclassificeerd

Met Nietsche, het nihilisme en postmodernisme wordt in feite het bestaan van een statische achterwereld onderuitgehaald.
Waarom is dat gebeurd zou je kunnen vragen?
Godsdienst maar ook wetenschap hadden (hebben) geleid tot een star, zelfingenomen "totaaldenken". Wetenschap en techniek leiden in dit denken tot onophoudelijke "objectieve"vooruitgang. De wereld, de mensheid, de geschiedenis zou een soort doel, een missie hebben, een denken dat leidde tot de nodige ongelukken, het doel, de missie, de vooruitgang zou alle middelen heiligen.

Door Nietzsche en het postmodernisme word het idee van gefundeerdheid van kennis en het idee dat taal een afspiegeling is van de buitenwereld verlaten.
Een in feite magisch beheersdenken wordt betrapt en waarschijnlijk niet voor de eerste keer, getuige het denken van Boeddisten en Heraclitus.
Misschien dat er zelfs altijd wel een onderstroom tegen het magisch denken heeft bestaan.
Magisch denken is echter profijtelijk en geruststellend. Jouw sjamanen en priesters beheersen de wereld via een magische achterwereld, onzichtbare opperwezens verlengen in feite je armen en staan borg voor een toekomst tot in de eeuwigheid.

Bijgelovige voetballer Christiano Ronaldo

Een positief aspect van het denken van Plato is echter dat het de mensheid uit een soort droomwereld heeft gehaald, een droomwereld als van de grotbewoners uit zijn beroemde allegorie van de grot. Zijn ideeën leidde tot analyses, en de mogelijkheid de natuur te beheersen. Men werd gestimuleerd om verder te kijken dan de toevallige verschijning van dingen, de natuur werd gevangen.

Als men afstand doet van magisch denken en gaat denken als Nietzsche en het postmodernisme moet men afstand doen van wensdenken, er bestaan geen zekerheden, en deze nieuwe "realiteit" onder ogen zien.
Maar ook die realiteit bestaat dus helemaal niet aldus hetzelfde nihilisme en postmodernisme.
Hierin wringt dus het nodige. Een werkelijk nihilisme heeft er echter geen moeite mee dat het zelf genihiliseerd wordt. Ook vormen van Boeddhisme en Taoisme kennen zelfspot en dubbelzinnigheid.
We zouden dus de realiteit van een niet bestaande realiteit onder ogen moeten zien, alweer een soort droste-effect.

Wordt vervolgd