DE CLOU, HET WEZENLIJKE GLANSPUNT

Apen en honden/wolven kennen een hiërarchie. Bovenaan staat een alfamannetje, helemaal onderaan staan de zwakkeren. In een roedel wolven bestaat een duidelijke rangorde. Hetzelfde geldt ook voor mensen. Alleen bij mensen is meer aan de hand. Volgens het ene verhaal kun je helemaal onderaan staan, maar volgens een ander aan de top.

Een CEO gedraagt zich als alfamannetje, hij staat aan het hoofd van zijn multinational, heeft de mooist werkruimte auto's etc.. In het bokswereldje zou hij echter met zijn vette lichaam helemaal onderaan staan.
Een briljante wetenschapper aan de top van zijn vakgebied kan een slechte zakenman zijn.
Iemand met een onaanzienlijke rotbaan kan in zijn vrije tijd in bijvoorbeeld de postzegelverzamelaarswereld de top bereiken.
Een allochtoon die voor alle sollicitaties voor een baan wordt afgewezen kan in het jihad-wereldje de top bereiken.
Een hond bekleed een rangorde, je bent een sterke of een slappe hond, veel nuances kent de hondheid niet.

National geopraphic
Mensen, zo hebben we gezien, bekleden zich met verhalen, waardoor ze hoger op de apenrots die bij het wereldje rond de betreffende verhalen horen kunnen stijgen.
Met wrok beladen mensen verzamelen zich rond politieke dan wel andere verhalen waarin wrok een belangrijke rol speelt. Met alle gevolgen van dien. Gewelddadigheid doet hen in rangorde stijgen in de bij deze verhalen horende wereldjes.

Leidenuniv.nl
Veel tijd maakt intelligent. Bij schaken bijvoorbeeld, als een grootmeester één minuut bedenktijd voor elke zet heeft en een slechte schaker tien jaar dan speelt de slechte schaker misschien even goed, omdat hij ruim de tijd heeft de consequenties van alle zetten te overzien.
Een in onze ogen dom systeem als natuurlijke selectie is in vier miljard jaar in staat tot ongeëvenaarde hoogstandjes als het oog en de hersenen.
Enorm veel met elkaar verbonden gebeurtenissen, bijvoorbeeld ons denken en de bijbehorende neuronenontladingen maken ons intelligent, bewust etc..
Met betrekking tot natuurlijke selectie heb je relatief minder gebeurtenissen in een korte periode, maar er zijn enorme hoeveelheden tijd, miljarden jaren. Het resultaat is hetzelfde als het "denken" waarin gigantisch veel gebeurt in korte tijd. Hoe meer tijd een onderling verbonden systeem van gebeurtenissen krijgt, hoe "intelligenter" het wordt.

Ook onderlinge systemen van verhalen hebben de neiging om gecompliceerder te worden, denk maar aan de voortschrijdende techniek. Vakkennis wordt gedurende generaties doorgegeven met als gevolg steeds geavanceerdere systemen.
Maar dan moet je wel weten wat je met een geavanceerd systeem bedoelt. Een vliegtuig wordt algemeen gezien als een geavanceerder vervoerssysteem dan een kar.

Zonnepanelen

 

Andere verhaalsystemen hebben ook de neiging om steeds gecompliceerder te worden, alleen zijn ze niet te beoordelen. Bovendien vinden er steeds breuken plaats. Als de Egyptenaren door waren gegaan met hun godsdienst dan zou er nu een nog gecompliceerder systeem bestaan van goden, godinnen etc. Een Egyptenaar zou ons achterlijk vinden, we doen niets meer om Ra gunstig te stemmen etc. De Egyptische godsdienst is een afgebroken denktraditie, er zijn hoogstens nog enige elementen die nog in andere denktradities voortleven en dan nog op een manier die de oude Egyptenaren zich misschien niet voor zouden kunnen stellen.

Schildering op grafkamer van Nefretari (Wikipedia)

Aldus schept tijd afstand, als systemen er in slagen verbonden te in de tijd (in korte of lange tijd), worden ze gecompliceerder/intelligenter. Maar waar bestaat die verbondenheid dan uit?
Uit een "clou" het meest essentiële punt in een tekst waarin de spanning wordt ingelost/het wezenlijke glanspunt (crucial point). De clou van levende wezens is voortplanting/voortbestaan, tijd beleven dus.
De clou van vliegtuigverhalen is vliegen, autoverhalen is hard rijden, raketten is ruimtereizen etc.. Filosofische verhalen hebben ook een clou, denk aan Marx, of bijvoorbeeld Plato. Ook religieuze verhalen hebben een clou, alleen bij religieuze en filosofische verhalen verdwijnt die clou vaak of hij wordt vergeten dan wel onherkenbaar vervormd.

Een verhalensysteem mist een clou, valt uiteen, wordt vergeten en achterhaald als een niets meer zeggende oude mop waar niemand meer om lacht. Om veel later in een heel andere vorm, om een andere clou weer opgepakt te worden.
Clou en verhaal horen onafscheidelijk bij elkaar, het verhaal draagt de clou in zich.
Stel dat je van een mop eerst de clou verteld en dan het verhaal dan werkt de mop niet meer. Voor sommige actuele moppen moet je achtergrondinformatie hebben om de clou te snappen.
Romans moeten een gegeven hebben, wetenschappelijke verhalen een these en als we die er niet meteen in vinden gaan we op zoek. In feite zijn we clou-zoekers, dat geldt voor de hele wereld vanaf het moment dat we geboren zijn. In feite is het leven een verhaal waarvan we de clou niet gevonden hebben, de spanning wordt niet ingelost, we leven met doodsangst.