Het eigen verhaal, dat een bepaald mens of groep mensen over zichzelf heeft is vaak totaal anders dan het verhaal van anderen over die persoon of groep. Soms neemt dit kwaadaardige vormen aan, denk aan roddels. Luisteren naar elkaars verhalen en daarvoor begrip op proberen te brengen is belangrijk, verteller en luisteraar winnen daarbij.
Ook om objecten hangen verhalen. Alleen hebben objecten geen verhaal over zichzelf, ze bestaan alleen maar.
Als een oude Romein een auto zou zien, dan zou hij er niets van snappen. Er zou bij hem niets "dagen", hij zou niet weten wat hij ermee aan moest. Hij zou alleen maar een verzameling voor hem betekenisloos metaal en rubber zien.
Voor ons is een auto een verhaal. Je kunt ermee rijden, accelereren, hij staat voor mobiliteit en status maar ook voor milieuvervuiling, ongelukken en teveel asfalt.
Als wij een auto zien, zien we als het ware dat hele verhaal. Niet dat het hele verhaal bij elke auto door ons hoofd schiet maar toch is het verhaal aanwezig als we een auto zien. We herkennen hem meteen en hebben er een positief dan wel negatief gevoel tegenover al naar gelang de positieve elementen van het autoverhaal dan wel de negatieve elementen domineren.
Een auto is dus meer dan een middel tot vervoer, er hangt een heel verhaal aan vast over mobiliteit, status en milieuvervuiling, nauw verweven met andere verhalen. Bijvoorbeeld over oorlog om brandstof, fietsen etc.
Wat voor een auto geldt, geldt voor alle objecten. Om er een aantal te noemen: pistool, zweep, stropdas, goud, diamant, kruis, piano, vliegtuig, slipje, fles, theekopje, kastje, tafelkleed etc. etc.
We herkennen deze objecten onmiddellijk en als we ze zien is het verhaal over deze zaken aanwezig, zonder dat we dit verhaal helemaal voor onszelf afspelen. Deze zaken herkennen we onmiddellijk in hun context.
Voor ieder betekenen deze objecten iets anders, ze zijn verbonden met onze persoonlijke context, het woord fles heeft voor een alcoholist een andere betekenis dan voor een moeder die pas een baby heeft gekregen.
Beide zullen andere associaties krijgen bij het begrip fles, verbonden met hun eigen (levens)verhaal.
Probeer maar eens onbevangen naar een overbekend object te kijken, zonder het verhalende en anekdotische dat je er van weet, als een oude Romein naar een auto zou kijken, dat lukt niet.
René Magritte
Hetzelfde geldt voor de computer.
Het bedienen van de computer is al een verhaal op zich. Ook de computer is veel meer dan een technisch middel maar ook ingebed in een verhaal. Een verhaal van snellere en efficiënte administratieve processen, fantastische berekeningen waardoor wetenschap een enorme sprong voorwaarts kon maken, vermaak en entertainment. Maar ook van het overbodig worden van mensen, onpersoonlijke dienstverlening en gameverslaving.
Gameverslaving
Daarnaast is er het verhaal als zou de computer in de heel verre toekomst niet langer deel uitmaken van het menselijke verhaal, maar zou de mens worden gereduceerd tot een onderdeel van het voor ons onbegrijpelijke verhaal van veel intelligentere en zelfs bewuste computers.
Vaak zeggen deze verhalen uiteindelijk toch meer over onszelf dan over de technische objecten waar ze op geprojecteerd worden.
De verhalen rond objecten zijn niet inherent aan die objecten, wij hangen ze er zelf aan geïnspireerd door gebeurtenissen uit ons eigen leven. Ze hebben immers zelf geen verhaal over zichzelf, ze zijn alleen maar. Computers, auto's en wapens doen niets, wij laten ze dingen doen (wat niet wegneemt dat het volstrekt crimineel is dat een staat niet wenst te voorkomen dat wapens in handen van criminelen en gestoorden komt).
(cartoons voor Magma)
Het verhaal over mobiliteit/vrijheid, snelheid maar vooral status verbinden we zozeer met de auto dat we nu met een autoplaag zitten. In plaats van vrijheid die we met de auto verbinden ontstaat er juist onvrijheid.
Techniek gaat verder dan alleen het zijn van een middel.
Wij maken er een afspiegeling van de samenleving van, van de verhalen die waarin we leven.
Probleem is het feit dat we onze verhalen niet alleen op objecten en techniek projecteren maar ook op mensen en dieren als ware het technische objecten. Mensen worden Fte's, soldaten, dan wel marketingobjecten, als waren het objecten zonder een eigen verhaal.
Een bepaald mens, dan wel groep mensen manipuleert dan een andere groep mensen/dieren met gebruikmaking van techniek zodanig dat de verhalen van die mensen dan wel dieren geen enkele rol meer spelen. De bio-industrie maar bijvoorbeeld ook slavernij, de industriële revolutie van de 19e eeuw of kinderarbeid zijn daar voorbeelden van.
Door de eeuwen heen hebben we mensen en dieren behandeld als waren ze objecten. Nu zijn we in onze nachtmerries over de verre toekomst dat onze eigen intelligente techniek ons als object gaat behandelen, voorbijgaand aan onze eigen verhalen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten