Hokjesdenken
Begrijpen (grijpen), omvatten van begrippen is een machtsdaad.
Taal waarmee be(grippen) uitgedrukt worden is dus in feite een vorm van machtsuitoefening.
Bij begrippen als boom, steen, bloem is dat wat minder duidelijk.
Bij de begrippen mens wordt het al duidelijker, dier, je kunt je medeschepsels naar hartelust pijnigen vanwege de kwalificatie dier.
Nog duidelijker zijn termen als neger, jood, vrouw, moslim, christen, homo, ADHD, introvert, autist, randgroepjongere, crimineel etc.
Door iemand allereerst taalkundig in een hokje te plaatsen kun je macht op hem uitoefenen.
Wij kunnen de wereld alleen in taal zien, beladen met waarden die we er zelf aan opgelegd hebben, aldus Nietsche.
In feite bestaan deze kwalificaties slechts in onze geest, alles is immers aan verandering onderhevig, niets ligt vast. Aldus ook het Boeddhisme. (De eerste stap naar de verlichting heeft de blog al gezet in die zin dat hij nu weet dat je Boeddhisme met twee D's schrijft).
Begrippen, taal, ontnemen ons aldus dit denken het uitzicht op de wereld zoals hij werkelijk is. de wereld is door ons gecreëerd omdat we in taal en opgelegde denken.
Tegengesteld hieraan was het denken van Plato.
De Grieken na Heraclitus hielden niet zo van eeuwige verandering. Als alles veranderd en beweegt dan kun je het niet bestuderen, kun je er geen grip op hebben, en dat is net wat de Grieken wilden.
Mensen die de begrippen, de ideën niet kenden, waren de grotbewoners die alleen schaduwen zagen.
Ze zagen alleen de fenomenen, de afzonderlijke verschijnselen, ze konden deze niet duiden en waren aldus blind.
De ideeën hadden een hoger existentieniveau als de verschijnselen aldus Plato.
De "paardheid" stond op een hoger niveau dan een paard. Binnen de ideeën kon je opstijgen naar het hoogste idee.
De grot van Plato
Het hoogste idee was het goede of het schone, dat als de zon alle lagere ideeën vorm geeft maar degenen die ze het eerst aanschouwd ook verblind. Bij het Neoplatonisme, een paar eeuwen later, wordt het hoogste idee het Ene genoemd. Hoe hoger het idee hoe minder deelbaar. Het intelect denkt zichzelf, er is dualisme tussen denker en gedachte. Bij het ene, het hoogste prinipe is geen dualiteit. Uit het ene voert de geest voort, uit de geest de wereldziel en daaruit de rest. Geest staat veel hoger dan materie in deze leer.
Het Ene kan niet beschreven worden, men kan slechts zeggen wat het niet is. Hieruit komt later de negatieve theologie voort, men kan slechts beschrijven wat god niet is.
Analoog beweerde de Chinese filosofie over het Tao, "De essentie van Tao is dat het niet uitgedrukt kan worden. Als men denkt het wel te kunnen uitdrukken, dan is het niet Tao." Tao is immers vormloos en niet gebonden aan een vorm (Wikipedia), lijkt me geen toeval.
Taoisme
Het monotheïsme van het christendom stamt van het joodse monotheïsme maar ook via Augustinus uit het Neoplatonisme, de hoofdstroming binnen de filosofie van het laatromeinse rijk. Christendom is Neoplatonisme voor kinderen genoemd (door wie weet ik niet maar het is wel raak).
Dus eigenlijk heb je hier twee gedachtenstromingen te pakken, één die taal en alle begrippen verwerpt en de essentieloosheid van de wereld benadrukt en één die juist stelt dat begrippen, begrijpen, ideeën, essenties juist van een hogere orde zijn, een hogere waarheid in zich bergen.
Zo zelfs dat je vanuit deze begrippen een hoogste begrip kunt ontwaren, het ene, Tao, Brahman of wat dan ook.
Een stroming stelt dat alles voortkomt uit het ondefinieerbare begrip "niets".
De ander dat alles voortkomt uit het alleen negatief te definiëren "Ene, Tao etc."
Dus als je alles negatief zou definiëren, waarmee je tot in het oneindige door kunt gaan, dan is wat er overblijft etc.Je hebt hier de keerzijden van dezelfde munt te pakken.
1 opmerking:
Het was weer een interessant filosofie-college Paul!
Een reactie posten